Dwie strony na jednej kartce

Już od dobrych paru lat by przenieść tekst na papier klikam Plik/Drukuj czy inne File/Print i się drukuje. Doceniam - jeszcze pamiętam czasy, gdy każde oczekiwanie na wydruk dostarczało zdrowych emocji (wyjedzie za margines?, wydrukuje się jako źródło postscriptowe?, sprowokuje zrzucenie core przez któryś z filtrów?), a dla uzyskania sensownego wyglądu najlepiej było samemu zestawić sekwens konwerterów generujących PCL czy podobne drukarkowe narzecze.

Dziś jest łatwo. Czasem jednak warto pokusić się o odrobinę dodatkowego wysiłku.

O co chodzi - w obrazkach

Rozmaite dokumentacje techniczne często drukuję sobie w formie dwie strony na jednej kartce. O połowę mniej zużytego papieru, o połowę lżej w ręku i plecaku, przy rozłożeniu na biurku widać naraz cztery strony:

Czasy, gdy do uzyskania tej formy były potrzebne zaklęcia oparte na pstops minęły, mamy odpowiednią opcję wśród ustawień wydruku:

Efekt zależy od orginalnego pliku. Czasem jest zupełnie zadowalający, czasem jednak wynikiem jest masa wolnego miejsca i malutka nieczytelna czcionka:

A ja wolę tak:

i resztę artykułu poświęcę opisaniu jak to zrobić.

Instrukcja

By uzyskać czytelniejszą wersję, posługuję się impose - przyjemnym skrypcikiem służącym właśnie do efektywnego układania dwóch stron na jednej kartce. Instalacja w odmianie Debian/Ubuntu to:

$ sudo apt-get install impose+

Impose pracuje na plikach postscriptowych, jeśli drukowany dokument jest czymś innym (od PDF po DOC), trzeba go odpowiednio skonwertować. Najprostszą uniwersalną metodą jest wydruk na drukarce Do pliku połączony z ustawieniem PostScriptu jako formatu wynikowego.

Użycie impose w najprostszej wersji wygląda tak:

$ impose original.ps

Powstaje plik original.ps.imposed - gotowy plik PostScript, w którym mamy po dwie strony złożone na jednej. Można go otworzyć na przykład robiąc:

$ evince original.ps.imposed

Czasami powyższa wersja ciągle pozostawia zbyt dużo wolnego miejsca (dzieje się tak zwłaszcza, gdy drukujemy dokument zawierający crop-marki, ramkę dookoła strony, zapełnioną całkowicie stronę tytułową lub po prostu błędne informacje o marginesach). Wtedy pomaga ręczne sterowanie. Przykład:

$ impose -v  \
   -bbox 110 160 480 670 \
   -noglue -gutter 5 \
   -stdout \
   original.ps > 2up.ps

Opcja -gutter zwęża odstęp między kolumnami (domyślnie mamy 40). Opcja -noglue wyłącza balansowanie wolnego miejsca między środkiem a marginesami (niezbyt istotne). Opcja -stdout wypisuje wynik na standardowe wyjście zamiast tworzyć plik .imposed.

Kluczem do jak najlepszej prezentacji całości jest zaś -bbox, co trzeba indywidualnie dobrać do drukowanego pliku. Są to współrzędne określające zadrukowaną część w ramach źródłowego dokumentu (najpierw współrzędne lewego dolnego rogu, potem prawego górnego). impose wycina z każdej strony taki prostokąt i tylko te fragmenty skaluje i układa w tworzonym wydruku.

Efekt tym lepszy, im ciaśniej dookoła faktycznej treści dobierzemy te współrzędne. Ale jak je ustalić?

Polecenie:

$ bboxx original.ps

(skrypt bboxx także należy do pakietu impose+) wypisze coś takiego:

    Page:   llx   lly   urx   ury
       1     53   124   542   719
       2     53   124   542   719
       3     53   124   542   719
...
     290     53   124   542   719
     291     53   124   542   719
     292     53   124   542   719
Document:    53   124   542   719

Są to formalnie zadeklarowane w pliku źródłowym rozmiary poszczególnych stron (tu akurat wszystkie takie same), a na koniec wynikające z nich ograniczenie zadrukowanej części strony w całym dokumencie. Dokładnie tych wartości używa impose uruchomione bez parametru -bbox. Chcąc dodatkowo ściąć niepotrzebne marginesy trzeba nieco zwiększyć pierwsze dwie i/lub nieco zmniejszyć ostatnie dwie liczby.

Innym sposobem jest otwarcie orginalnego pliku w gv:

$ gv original.ps

Program ten pokazuje współrzędne punktu nad którym znajduje się kursor myszy:

Tu chodzi o 110x675 widoczne w lewej górnej części okna, kursor jest nad punktem o współrzędnej x=110, y=675 (w plikach postscriptowych punkt 0,0 jest w lewym dolnym rogu strony).

Stając odrobinę w lewo i w dół od lewego dolnego rogu tekstu można uzyskać pierwsze dwie współrzędne. Stając odrobinę w prawo i w górę od prawego górnego rogu tekstu - pozostałe dwie. Warto to sprawdzić na kilku stronach (przynajmniej jednej parzystej i jednej nieparzystej).

Gdy wynik uzyskany z impose jest satysfakcjonujący - można drukować. Tym razem w ustawieniach wydruku trzeba wybrać jedną stronę na jednej kartce. Do zszywania jak na powyższym zdjęciu (przy wydruku dwustronnym) służy Long-Edge Binding.

Dygresja o papierze

Skoro już o drukowaniu mowa, dorzucę ciekawostkę. Program evince (czyli domyślna przeglądarka plików PS i PDF dla Gnome) kilka miesięcy temu zaskoczył mnie, uparcie próbując drukować wszystko w amerykańskim formacie papieru (letter).

W /etc/papersize miałem A4. Drukarka była skonfigurowana jako używająca A4. W dosłownie żadnej konfiguracji - ani systemowej, ani osobistej - nie pojawiał się papier letter. Niemniej jednak, evince upierało się drukować właśnie tak.

Jak się okazało, poszło o moje ustawienia językowe. Ustawiłem sobie locale (LANG) na en_US.utf-8 (czasem naprawdę wolę anglojęzyczne menu i helpy). Biblioteka locale wywnioskowała z tego LC_PAPER=en_US.utf-8, a evince zignorowało wszelkie ustawienia z wyjątkiem tego właśnie. Skoro język amerykański, to papier letter, no nie?

Ot, mała ilustracja na temat konkurujących standardów.

Rozwiązaniem problemu okazało się:

export LC_PAPER=“en_GB.UTF_8”

podobno działa też LC_PAPER=a4.