Skąd się biorą aplety uruchamiane przez GNOME i KDE

Startujące GNOME, KDE czy XFCE uruchamia chmarę pomocniczych programików. Od apletu automatycznego update albo monitora urządzeń sieciowych, po wyszukiwarkę plików. Można tym oczywiście zarządzać klikając (pod GNOME - System/Preferences/Session albo System/Preferencje/Sesje, zależnie od wersji językowej) ale warto wiedzieć, skąd się biorą.

Autostart systemowy

Lista wspólna dla wszystkich użytkowników znajduje się w katalogu

/etc/xdg/autostart

Mamy tam listę plików *.desktop, z których każdy opisuje jeden uruchamiany aplet (czy inny program pomocniczy).

Katalog ten jest uzupełniany przez instalowane programy, na przykład po zainstalowaniu w Ubuntu gnome-do pojawił się plik /etc/xdg/autostart/gnome-do.desktop, powodujący odpalanie gnome-do u wszystkich użytkowników.

Gnome Do to fajny program dla osób nie lubiących odrywać rąk od klawiatury: Win-spacja, fragment nazwy pliku, strzałka w dół by wybrać który, Tab, strzałka w dół by wybrać akcję, Enter - i mamy np. otwarty terminal czy menedżer plików na zadanym katalogu. Co i z czym można zrobić, zależy od powłączanych pluginów, jest ich dużo (bardziej egzotyczny przykład to wgranie zlokalizowanej fotki na flickra albo otwarcie w przeglądarce zakładki z delic.io.us). Bardzo ergonomiczne. Pakiet gnome-do.

/etc/xdg jest katalogiem domyślnym. Można to nadmazać zmienną środowiskową XDG_CONFIG_DIRS (oczywiście zdefiniowaną tak, by startujące środowiska graficzne ją widziały). Oprócz autostartu, katalog /etc/xdg zawiera też inne elementy, np. definicję struktury menu.

Autostart użytkownika

Indywidualny autostart użytkownika to katalog

~/.config/autostart

Znowu: mamy tam listę plików '.desktop', tym razem ograniczoną do rzeczy ręcznie dodanych lub zmienionych przy pomocy edytora sesji.

Jeśli plik o tej samej nazwie znajduje się zarówno w ~/.config/autostart, jak w /etc/xdg/autostart, ważniejszy jest ten pierwszy. W szczególności, gdy przy pomocy preferencji sesji (System/Preferencje/Sesja) wyłączam jakąś usługę, koryguję jej opis albo wykonywaną komendę, zostaje stworzony odpowiedni plik w ~/.config/autostart.

Przykład: wolę Amaroka więc wyłączyłem Rhythmboxa. Program obsługi preferencji stworzył w tym celu plik ~/.config/autostart/rhythmbox.desktop będący kopią /etc/xdg/autostart/rhythmbox.desktop ale zawierający dodatkowo linijkę

X-GNOME-Autostart-enabled=false

Podobnie, gdy dodałem w preferencjach sesji automatyczne uruchamianie pidgina, pojawił się plik ~/.config/autostart/pidgin.desktop o treści

[Desktop Entry]
Type=Application
Encoding=UTF-8
Version=1.0
Name=No Name
Name[en_US]=Pidgin
Comment[en_US]=Instant Messenger
Comment=Instant Messenger
Exec=gaim
X-GNOME-Autostart-enabled=true

Znowu: ~/.config jest tylko katalogiem domyślnym, można go zredefiniować ustawiając zmienną XDG_CONFIG_HOME. Przy czym ~/.config zawiera także dane konfiguracyjne wielu programów.

Limitowanie programów do niektórych środowisk

Pliki .desktop mogą zawierać klauzulę ograniczające ich start do wybranych środowisk - czyli możemy np. sprawić, by wspominane Gnome Do uruchamiało się pod Gnome i KDE ale nie wstawało w sesjach XFCE. Przykładowy zapis:

OnlyShowIn=GNOME;KDE;

Jest też możliwy zapis odwrotny:

NotShowIn=KDE;

Takie klauzule można po prostu dopisać do odpowiednich plików w /etc/xdg/autostart (wiele już je zawiera).

Przy braku uprawnień do katalogów systemowych można skopiować odpowiedni plik do ~/.config/autostart i tu odpowiednio uzupełnić.

Uwagi końcowe

Cały opisany wyżej mechanizm jest elementem specyfikacji freedesktop. Nie wyczerpuje on wszystkich startujących programów - mamy jeszcze programy wbite na twardo w skrypty startowe KDE czy GNOME, mamy aplety ręcznie dodane do panelów i kilka innych mechanizmów - ale większość wypadków, w których coś zaczynało mi nieoczekiwanie startować wynikało właśnie z dołożenia przez pakiet pliku do /etc/xdg/autostart.